گفت‌وگوی علمی

حامد مقدم

فعالیت‌های سیاسی دانشجویان رشته علوم سیاسی نسبت به دانشجویان برخی دیگر از رشته‌ها (مانند علوم اجتماعی، حقوق، یا حتی برخی رشته‌های فنی و مهندسی) معمولاً کمتر به نظر می‌رسد. این مسئله می‌تواند به دلایل متعددی مربوط باشد که هم ساختاری و هم رفتاری هستند. ۱. نگاه آکادمیک و تحلیلی به سیاست (نه مشارکت مستقیم) دانشجویان علوم سیاسی، سیاست را بیشتر به‌عنوان یک "دانش" می‌بینند تا یک "عمل." آن‌ها از دید تحلیل‌گرانه و نظری به سیاست نگاه می‌کنند و بیشتر درگیر مباحث نظریه‌های سیاسی، سیاست‌گذاری عمومی، و روابط بین‌الملل هستند. در مقابل، دانشجویان رشته‌هایی مانند حقوق یا علوم اجتماعی، بیشتر با میدان عمل سیاسی درگیر می‌شوند (مثلاً در مباحث مربوط به عدالت اجتماعی، حقوق بشر، و کنشگری مدنی). ۲. آگاهی از هزینه‌های فعالیت سیاسی دانشجویان علوم سیاسی نسبت به محدودیت‌ها و هزینه‌های فعالیت سیاسی، آگاه‌تر هستند. به دلیل مطالعات گسترده درباره نظام‌های سیاسی، قدرت، و مکانیسم‌های کنترل اجتماعی، آن‌ها می‌دانند که فعالیت سیاسی در جوامع مختلف (به‌ویژه جوامع محدودتر) ممکن است پیامدهایی مانند محرومیت از برخی حقوق تحصیلی یا شغلی داشته باشد. این آگاهی ممکن است باعث احتیاط بیشتر آن‌ها در ورود به فعالیت‌های سیاسی مستقیم شود. ۳. ساختار محتوای درسی علوم سیاسی تمرکز بیشتر بر تاریخ، فلسفه و تئوری‌های سیاسی به‌جای مهارت‌های عملی و کنشگری. بسیاری از دروس علوم سیاسی شامل نظریه‌های کلاسیک و مدرن، نظام‌های حکومتی، روابط بین‌الملل، و تحلیل سیاست‌ها است که به جای پرورش کنشگری سیاسی، تفکر انتقادی و تحلیلی را تقویت می‌کند. در مقابل، رشته‌هایی مانند مددکاری اجتماعی، حقوق، یا مدیریت عمومی، واحدهایی دارند که بیشتر میدانی و عملیاتی هستند و دانشجویان را به کنشگری اجتماعی و سیاسی سوق می‌دهند. ۴. عدم ارتباط مستقیم رشته علوم سیاسی با مشاغل فعال سیاسی فارغ‌التحصیلان علوم سیاسی معمولاً به سیاستمدار تبدیل نمی‌شوند. بسیاری از آن‌ها به سمت مشاغل آکادمیک، رسانه‌ای، تحلیلی، و پژوهشی می‌روند، نه فعالیت‌های مستقیم سیاسی. در مقابل، دانشجویان حقوق ممکن است وارد فعالیت‌های قضایی، وکالتی، یا مدنی شوند که به نوعی آن‌ها را درگیر مسائل سیاسی می‌کند. ۵. تغییرات در فضای دانشگاه‌ها و سیاست‌های کلان کاهش فضای فعالیت‌های سیاسی دانشجویی در دانشگاه‌ها (در بسیاری از کشورها) در برخی جوامع، محدودیت‌های رسمی یا غیررسمی باعث شده است که تشکل‌های دانشجویی سیاسی تضعیف شوند یا نظارت بیشتری بر آن‌ها اعمال شود. در چنین شرایطی، دانشجویان علوم سیاسی که نسبت به ساختارهای قدرت و مکانیسم‌های کنترلی آگاه‌ترند، کمتر تمایل دارند در فعالیت‌های مستقیم شرکت کنند. نتیجه‌گیری دانشجویان علوم سیاسی بیشتر تحلیل‌گر سیاست هستند تا کنشگر سیاسی. آگاهی از هزینه‌های فعالیت سیاسی، باعث احتیاط بیشتر آن‌ها می‌شود. محتوای درسی رشته علوم سیاسی بیشتر بر مباحث نظری متمرکز است تا عملی. فارغ‌التحصیلان این رشته کمتر به سمت سیاست‌ورزی عملی می‌روند و بیشتر در حوزه‌های آکادمیک و رسانه‌ای فعال هستند. با این حال، در شرایطی که فضای فعالیت‌های سیاسی دانشگاه‌ها بازتر باشد، دانشجویان علوم سیاسی می‌توانند به‌عنوان طراحان استراتژی، تحلیل‌گران سیاسی و سازمان‌دهندگان حرکت‌های دانشجویی نقش مهمی ایفا کنند.

برای ارسال پاسخ شوید.